![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Vervolgens wordt ieder uur weer gestuurd door een ander uur. Sturing
wil zeggen "richting geven aan", en wordt in de toonkloktheorie van Peter
Schat gebruikt om aan te geven hoe de relaties tussen drieklanken liggen,
op een manier die vergelijkbaar is met het benoemen van trappen in de jazz.
Zou je bijvoorbeeld de in jazz veel voorkomende II-V-I benoemen volgens
dit principe, dan is van II naar V een kwartsprong en van V naar Ieveneens,
dus wordt deze cadens gestuurd door reine kwarten.
Hiernaast zijn de verschillende uren van de toonklok afgebeeld met hun sturing. Sommige uren kunnen slechts gestuurd worden door een enkel uur, andere kunnen door meerdere uren worden gestuurd. Er zijn veel meer sturingen mogelijk dan die in dit voorbeeld, maar die leveren alle dezelfde combinatie van harmonieën op. Zo noemt Peter Schat in zijn boek ook nog de sturing van het achtste uur door het vierde uur (4-1-4, bijv. G-B-C-E), maar dit is een variatie op de elfde uur sturing (4-3-4, in vb. 1: C-E-G-B). Het principe van sturing, zoals beschreven op deze pagina, betreft de
elementaire sturing van de complementaire toonklok-drieklanken door het
twaalftoonsveld. Het begrip sturing kan echter ook in andere contexten
worden gebruikt, bijvoorbeeld om een willekeurig akkoord door het twaalftoonsveld
te sturen, of om klassieke composities te analiseren.
Andere mogelijkheden om sturing toe te passen, worden beschreven in een aantal van de volgende hoofdstukken. |